Ewolucja etosu i roli społecznej nauczyciela na kanwie pamiętników i autobiografii nauczycieli

Prezentowana publikacja ukazuje skalę przemian w zawodzie i w środowisku nauczycieli w Polsce na przestrzeni lat od przełomu ustrojowego 1989 i 1990 roku. Autorka sięgnęła do swoich wcześniejszych prac, w których przedstawione zostały dokonujące się przemiany i ich zakres na kanwie pamiętników i autobiografii nauczycieli,  które zostały opracowane naukowo w kolejnych trzech edycjach badań.

Badania zostały przeprowadzone z wykorzystaniem metody autobiograficznej, w nawiązaniu do polskich tradycji tego nurtu badawczego oraz doświadczeń zachodnich badaczy. Metoda ta umożliwia ukazanie subiektywnej perspektywy indywidualnego podmiotu oraz wydobycie różnych wątków w historii życia przez pryzmat pokoleniowej i biograficznej całości. Pozwala na rozumiejące wniknięcie w świat znaczeń, a także w styl pracy ukazany w autobiograficznych i pamiętnikarskich narracjach badanych nauczycieli.

Spis treści

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. Problematyka badawcza i kategorie analizy . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1.1. Od roli społecznej ku tożsamości osobowej. Pokolenia

polskich nauczycieli roku 89/90 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1.2. Wizje trwałych wartości (romantyzm, pozytywizm)

zawodu. Młode pokolenie nauczycieli 1992–1993 . . . . . . 15

1.3. Wobec radykalnej zmiany kontekstu (neoliberalizm,

pragmatyzm). Średnie pokolenie nauczycieli 2002–2004 21

1.4. O wychowanie do człowieczeństwa wobec ekspansji

ponowoczesności. Starsze pokolenie nauczycieli

2014–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1.5. Zawód nauczycielski a wartości – konteksty zmian . . . . . 30

1.6. Etos nauczycielski – ciągłość i zmiana . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2. Pamiętniki nauczycieli czasu polskiej transformacji . . . . . . . . 43

2.1. Moja twarz jest niepowtarzalna. Młode pokolenie

nauczycieli polskich ’93 w świetle swych pamiętników . . 43

2.2. Nauczycielska dojrzałość. Średnie pokolenie nauczycieli

polskich 2004 w świetle swych pamiętników . . . . . . . . . . . 55

2.3. Nauczycielskie przesłanie w trosce o przyszłość. Starsze

pokolenie nauczycieli polskich 2016 w świetle swych

pamiętników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

Bibliografia ……………………………159