Nauczycielskie przesłanie – w trosce o przyszłość. Pamiętniki starszego pokolenia nauczycieli 2016

Książka jest trzecią pozycją będącą plonem ogólnopolskiego konkursu pamiętnikarskiego adresowanego do nauczycieli pod hasłem „Nauczycielskie przesłanie. Pokolenia polskich nauczycieli w trosce o przyszłość” ogłoszonego w 2016 roku. Głównym jego organizatorem był Instytut Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Patronatem medialnym konkurs objęło czasopismo „Głos Nauczycielski”. Na konkurs wpłynęło 98 pamiętników w tym 20 od autorów z poprzednich edycji konkursu.
Pierwszy konkurs, ogłoszony w 1992 roku, przebiegał pod hasłem „Pamiętniki młodych nauczycieli 1993”. Ich autorzy reprezentujący różne środowiska, typy szkół, dzielili się swoimi radościami i smutkami, codziennymi kłopotami i sukcesami, a także rozterkami i dylematami związanymi z zawodem. Pamiętniki te rejestrowały zmiany bezpośrednio po transformacji ustrojowej, stąd zawierały wiele osobistych nadziei odnoszących się w tym czasie do reformowanego szkolnictwa. Na drugi konkurs – „Nauczycielska dojrzałość”, – ogłoszony w 2002 roku, wpłynęły teksty od autorów liczących 35 do 53 lat. Utrwalona w tych pamiętnikach rzeczywistość to wielki zbiorowy portret współczesnego nauczyciela, tęskniącego za lepszą przyszłością, z dużym zaangażowaniem przebijającym się przez formalne zawiłości szkolnego systemu, który, pomimo wszystko, nie zapomina o wychowankach.
W publikowanych w tym zbiorze pamiętnikach i autobiografiach stanowiących cenny materiał badawczy, wyłania się obraz nauczycieli, którzy starają się godzić własne przywiązanie do tradycji z potrzebą rozumienia nowej epoki. Akcent został położony na analizie dominujących w zbiorze pamiętników nadesłanych przez nauczycieli doświadczonych, ze starszego pokolenia. Jedynie trzy teksty autorstwa młodszych nauczycieli, przywołane są w zbiorze z uwagi na ich walory treściowe. Badania nad historiami życia nauczycieli jako przedstawicieli środowiska, w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, w czasach radykalnych przemian mają duże znaczenie. Nie tylko dla ukazania tendencji przemian w kondycji zawodowej i społeczno–kulturowej nauczycieli, w ich mentalności w zależności od fazy życia i przynależności pokoleniowej, czy zmieniających się kontekstów. Nauczycielskie doświadczenia opisane w pamiętnikach i wypowiedziach autobiograficznych, przedstawiają dominujące wartości, dążenia i zmagania nad teraźniejszością naszego kraju, jak też troskę o jego przyszłość, o przyszłość młodych pokoleń oraz znaczący udział w tym dziele polskich nauczycieli i pedagogów.
Wiedza płynąca z badań może być szczególnie przydatna, gdy szukamy cech jakości nauczyciela oraz nowych rozwiązań w jego kształceniu i doskonaleniu, może być pomocna we właściwej modernizacji tego zawodu, na miarę nowych wyzwań, jakich niemało. Mają one również ważne znaczenie dla pedeutologii, socjologii czy historii oświaty.