Samobójcy i marzyciele

Według powszechnie panującej opinii druga połowa XIX wieku to w literaturze polskiej okres dominacji pozytywizmu, kierunku sprzyjającego rozwojowi publicystyki, czasopiśmiennictwa i prozy fabularnej, nieprzychylnego jednak poezji. Prócz Asnyka, Konopnickiej i Faleńskiego nie tworzyli wówczas żadni wybitniejsi poeci. Książka Jana Tomkowskiego Samobójcy i marzyciele podważa rozpowszechnione stereotypy. Autor odsłania kulisy mało dotąd znanego wydarzenia – kampanii pozytywistów prowadzonej przeciw poetom, prezentuje jednocześnie sylwetki pisarzy w swoim czasie głośnych, a dziś zapomnianych. Wszystkich łączy tragiczna biografia i mniej lub bardziej wyraźna niezgoda w stosunku do zasadniczych dążeń epoki (cywilizacyjny optymizm, kapitalistyczny liberalizm, pochwała nowoczesności). Jedni – jak Stanisław Grudziński czy Maria Bartusówna – umarli młodo, nie zdążywszy ukończyć swego dzieła. Inni – jak choćby Miron (Aleksander Michaux) czy Leonard Sowiński – padli ofiarą nałogu. Jeszcze inni – Ludwik Brzozowski, Włodzimierz Stebelski i Mikołaj Biernacki (Rodoć) – wybrali śmierć z własnej ręki. Władysław Szancer (Ordon) – uważany w swoim czasie za najzdolniejszego polskiego debiutanta – przeżył pół wieku w obłędzie. Tak tragiczne doświadczenia nie stały się udziałem chyba żadnego wcześniejszego pokolenia poetów polskich. Samobójcy i marzyciele to książka złożona ze szkiców omawiających twórczość wymienionych autorów. Interpretacjom towarzyszą oryginalne biogramy oraz zwięzłe wybory tekstów poetyckich. Publikację zamyka kalendarium „zabijania poetów”.