Rewizja spustoszenia od wojsk i ludzi pod Sandomierzem zgromadzonych w roku 1606 spisana

Publikowany materiał jest unikatowym w skali kraju źródłem – rejestrem strat poniesionych w wewnętrznych potyczkach wojennych w okresie staropolskim. Zachowały się trzy rejestry zniszczeń spowodowanych wojną domoą z lat 1606-1608: starostwa sandomierskiego, korczyńskiego oraz ekonomii kozienickiej. Edycja przynajmniej jednego z nich uprzytomnić może z jednej strony wielkość strat, z drugiej zaś stanowi doskonałe źródło do przedstawienia stanu gospodarstwa chłopskiego w owym czasie, jego uposażenia, powinności, etc. Dzięki dotychczasowym badaniom bliżej znamy rozmiary zniszczeń wojennych XVII-wiecznych, słabiej natomiast straty spowodowane wojnami Polski ze Szwecją, przemarszami wojsk oraz zarazami z pierwszej połowy XVII stulecia. Poza obszarem zainteresowań, głównie z powodu braku podstawy źródłowej, pozostają ciągle zniszczenia gospodarcze i straty demograficzne powstałe w wyniku zamieszek wewnętrznych. Jedyną, jak dotąd, próbą tego rodzaju jest artykuł Zenona Guldona. Rewizja spustoszeń w starostwie sandomierskim przeprowadzona została na mocy mandatu króla Zygmunta III z 8 listopada 1606 r. Król powołał specjalną komisję rewizorów, do której weszli sekretarze: Daniel Domaracki i Szczęsny (Feliks) Krassowski oraz pisarz grodzki sandomierski Jerzy Piasecki. Rewizja miała być dokonywana „na gruncie”, z uwzględnieniem wszelkich dokumentów mających świadczyć o stratach. Sporządzona w końcu 1606 r. rewizja rejestruje przede wszystkim straty spowodowane przez rokoszan w czasie zjazdu w Sandomierzu, rozpoczętego w początkach sierpnia 1606 r. i trwającego do końca września tego roku.