„Dyktatura serca” na zachodnich rubieżach Cesarstwa Rosyjskiego

Praca prezentuje na przykładzie kariery wojskowo-urzędniczej Piotra Albiedynskiego rolę generałów-gubernatorów w kreowaniu polityki wewnętrznej Rosji, w tym szczególnie polityki wobec mniejszości narodowych i odrębności ustrojowo-kulturalnych zachodnich rubieży Imperium Rosyjskiego w drugiej połowie XIX wieku. Analizując dzieje kariery Albiedynskiego, tak mocno związanej z zachodnimi krańcami Cesarstwa, należy stwierdzić, że zasługują one na kolejne studium badawcze co najmniej z kilku powodów. Stanowią przede wszytkim niezwykle ciekawy materiał do poznania historii, charakteru, mechanizmu i miejsca dziewiętnastowiecznej biurokracji rosyjskiej w systemie zarządzania państwem, jej silnej korelacji ze strukturami wojskowymi, przywiązaniem, niemal osobistym, do osoby monarchy. Kariera wojskowo-urzędnicza Albiedynskiego znakomicie ilustruje rolę tego typu dostojników, od pokoleń związanych z dworem cesarskim i dworską kamarylą, którzy dzięki protekcji monarszej budowli potęgę swojego rodu. Postać Albiedynskiego zasługuje na uwagę dlatego, że wpisuje się w szeroki kontekst zmagań i sporów o kierunek modernizacji Cesarstwa Rosyjskiego, sporów prowadzonych na różnych szczeblach władz państwowych, przy współudziale różnych środowisk, w tym też rosyjskiej publicystyki, coraz silniej oddziałującej nie tylko na nastroje społeczne i kształtowanie się opinii publicznej, lecz także sfery rządowe i instytucje decyzyjne. Powszechnie jest też wiadome, jak ważne miejsce w tej dyskusji i zmaganiach politycznych zajmowała tzw. Kwestia polska („polskij wopros”) oraz związany z nią dylemat dotyczący zakresu i metod rusyfikacji oraz integracji zachodnich guberni z Cesarstwem. Konstrukcja pracy podporządkowana została chronologii, co pozwoliło w przypadku Albiedynskiego wyodrębnić pięć głównych etapów w jego życiu i karierze. Każdy rozdział otwiera i zarazem zamyka jakiś przełom w życiu Albiedynskiego, zawiera zatem rozważania poświęcone przebiegowi jego służby i kariery wojskowo-urzędniczej, ale też dotyczące wydarzeń i uwarunkowań społeczno-politycznych, które odgrywały istotną rolę nie tylko w życiu osobistym Albiedynskiego, lecz także w mniejszym lub większym stopniu – w dziejach całego Imperium Rosyjskiego.