Raporty i korespondencja. Ziemia Radomska

Na zamieszczone w niniejszym zbiorze teksty źródłowe składają się raporty oficerów werbunkowych lub osób czasowo ich zastępujących. Kierowane one były do DW NKN w Piotrkowie Centralnego Biura Werbunkowego. Raporty przechowywane są w Archiwum Państwowym w Krakowie w zespole: Archiwum Naczelnego Komitetu Narodowego. Część z nich zachowała się w postaci zarówno rękopisu, jak i maszynopisu, niektóre tylko rękopisu lub maszynopisu. Raporty oficerów werbunkowych są bogatym źródłem informacji nie tylko na temat akcji werbunkowej do Legionów Polskich i stosunku do niej społeczeństwa. Zawierają one szereg cennych danych także m.in. o aktywności społecznej i politycznej mieszkańców terenów okupowanych, ich życiu codziennym, wzajemnych relacjach pomiędzy poszczególnymi warstwami społecznymi. Autorzy materiałów, o których mowa, często wywodzili się ze środowisk inteligenckich, co niewątpliwie wpływało na większą dojrzałość i przenikliwość ich obserwacji. Generalnie raporty zawierają informacje dość wiarygodne, choć zdarzają się w nich również sądy i spostrzeżenia powierzchowne i nadmiernie uproszczone. Materiał źródłowy podzielony został na części. W każdej z nich znalazły się dokumenty z placówek werbunkowych działających w siedzibach poszczególnych powiatów ziemi radomskiej, rozumianej jako teren byłej guberni radomskiej: 1) Końskich, 2) Kozienicach, 3) Opatowie, 4) Opocznie, 5) Radomiu, 6) Sandomierzu i 7) Wierzbniku (Starachowicach). Do części zawierających materiały dotyczące siedmiu wymienionych placówek dołączono część ósmą, w której znalazły się raporty z Domu Transportowego w Białobrzegach. Zamieszczone materiały dotyczą lat 1915-1916, w tym bowiem okresie funkcjonowały na terenie Królestwa Polskiego placówki werbunkowe DW NKN. W publikacji znalazła się tylko część dostępnych raportów i korespondencji. Pominięto dokumenty dostarczające informacji ogólnikowych, niewiele wnoszące do naszej wiedzy o interesującym nas okresie, także takie, które zawierały treści w dużym stopniu będące powtórzeniami innych materiałów wybranych do publikacji. Zdarzało się, że z niektórych raportów trzeba było zrezygnować ze względu na ich bardzo słabą czytelność. W sumie w publikacji znalazło się 108 dokumentów, z tego najwięcej (25) pochodzi z placówki werbunkowej w Radomiu. Dokumenty z poszczególnych placówek werbunkowych znalazły się w oddzielnych ponumerowanych częściach. Na początku każdej części zamieszczono wykaz osób przydzielonych do danej placówki werbunkowej wraz z informacją o okresie, w którym w niej służyli. W każdej części materiały ułożone zostały według kolejności chronologicznej. Wszystkim dokumentom nadano numery, przy odwoływaniu się do danego dokumentu (chodzi o odwołania, które pojawiają się w przypisach) wymieniony jest numer części oraz numer danego dokumentu (np. zamieszczony w części pierwszej /Końskie/ dokument nr 1, zapisany zostanie jako 1/1). Materiały dotyczące ziemi radomskiej, które znalazły się w niniejszej publikacji, są częścią większego przedsięwzięcia wydawniczego. Równolegle przygotowane zostały do druku raporty i korespondencja oficerów werbunkowych działających na terenie ziemi kieleckiej (opracowanie, wstęp i przypisy Jerzy Z. Pająk). Wkrótce podjęte zostaną prace nad przygotowaniem materiałów z placówek werbunkowych funkcjonujących w innych rejonach Królestwa Polskiego.