Wielokulturowość w nauczaniu historii w okresie Drugiej Rzeczypospolitej

Zasadniczym celem tej pracy jest poszukiwanie przejawów wielokulturowości w edukacji instytucjonalnej, a w szczególności w kształceniu historycznym młodzieży w szkołach powszechnych i średnich ogólnokształcących. Przedmiotem zainteresowania są zbiorowości narodowe i etniczne mieszkające w Drugiej Rzeczypospolitej. Badanie dotyczy dwóch kwestii:

1) statusu społeczności mniejszościowych w edukacji instytucjonalnej;

2) upowszechnianego obrazu kultur mniejszościowych w szkolnym przekazie historycznym. W prowadzonym badaniu wielokulturowość wyznaczała płaszczyznę analizy i krąg problemów, powiązanych zarówno z ówczesną rzeczywistością społeczną, jak i z edukacją instytucjonalną. Zgodnie z oficjalnym kierunkiem polityki narodowościowej przygotowanie młodzieży do życia w zróżnicowanym kulturowo społeczeństwie należało do głównych zadań szkoły międzywojennej. Rozdział pierwszy przedstawia różne sposoby rozumienia wielokulturowości oraz kategorie pojęciowe z nią związane. Zawarto w nim również charakterystykę etniczno-kulturowego zróżnicowania społeczeństwa Drugiej Rzeczypospolitej oraz przedstawiono dorobek naukowy międzywojennej myśli historycznej, dla której zagadnienie narodu i narodowości stanowiło ważny przedmiot badań. Postrzeganie wielokulturowości w obrębie edukacji rozpoczyna się od rozdziału drugiego analizą międzynarodowych i wewnętrznych regulacji prawnych, które w istotny sposób wpływały na umacnianie się istniejących różnic kulturowych, między innymi przyzwalały na funkcjonowanie jednej z ważnych form instytucjonalnej etnicznej odrębności – szkoły narodowościowej. W rozdziale trzecim i czwartym zasadnicze rozważania koncentrują się na analizie kultur mniejszościowych w międzywojennej refleksji teoretycznej, programowo-normatywnej oraz w szkolnym przekazie historycznym. Analiza ta ukazała, jaki obraz kultur społeczności narodowych i etnicznych wykreowano w szkolnej narracji historycznej oraz jak sytuowały się one na skali: od bliskich i ważnych, poprzez obojętne, do wrogich. Książka ta nie podejmuje wszystkich problemów związanych z wielokulturowością w nauczaniu historii. Wiele zagadnień zostało jedynie zasygnalizowanych. Poza obrębem rozważań pozostawiono perspektywę społeczności mniejszościowych, ich stosunek do oficjalnej historii oraz sposoby reagowania na dominację kulturową. Interesujące było spojrzenie na nauczanie historii z perspektywy grupy dominującej, odpowiedzialnej za budowanie relacji między różnorodnymi społecznościami narodowymi i etnicznymi w Drugiej Rzeczypospolitej.