Polacy z Wilna i ze Żmudzi na zesłaniu

Tom 4 serii Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), obejmuje dwie relacje. Pierwsza – „Sybirski pamiętnik” Józefa Bogusławskiego (1818-1857 lub 1859), uczestnika ruchu konspiracyjnego Szymona Konarskiego z lat 1835-1838 i przygotowań irredentystycznych z 1848 roku. Autor wspomnień opisał w nim przeżycia związane z uwięzieniem go i zesłaniem na Syberię w latach 1848-1850. Było ono konsekwencją jego zaangażowania w ruch spiskowy w 1848 r. Dużą partię tekstu wypełnia opis pieszej wędrówki do miejsc zesłania w zachodniej części Syberii oraz uwagi ukazujące całą panoramę społeczeństwa na Syberii zarówno elit jak i szerokich mas. W drugiej części tomu znalazły się „Wspomnienia z roku 1863” księdza Mateusza Wejta (1834-1923). Przedstawiają one losy katolickiego duchownego represjonowanego za udział w powstaniu styczniowym. Autor przedstawił opis trudnych warunków klimatycznych oraz miejscowe stosunki społeczne i opis polskich kolonii na Syberii. Istotnym elementem relacji księdza Mateusza Wejta są informacje dotyczące działalności poszczególnych parafii rzymskokatolickich w Imperium Rosyjskim, w których miał okazję pracować lub czasowo przebywać. Dzięki temu możemy poznać historię i funkcjonowanie lokalnego Kościoła. Teksty źródłowe publikowane w niniejszym tomie poprzedzają biogramy Józefa Bogusławskiego i księdza Mateusza Wejta, a także Nota edytorska. Edycję zamyka Bibliografia i indeksy (osób i nazw geograficznych).